Marlinda van Lier (38) is operatieassistent op de OK van het Erasmus MC-Sophia. Ook is zij onderdeel van het Zelfstandig Uitname Team van Erasmus MC. Een team dat in heel West-Nederland ingezet wordt zodra er een orgaan voor transplantatie beschikbaar is. Alleen academische ziekenhuizen mogen deze operaties uitvoeren. Ze vertelt wat haar werk inhoud en bijzonder maakt. 

Goede switch

Marlinda volgde de hbo opleiding Verpleegkunde met als doel ooit door te groeien tot IC-kinderverpleegkundige. Door polsproblemen stapte ze tussentijds over naar de opleiding tot operatieassistent: “Uiteindelijk is dat een goede switch geweest. Nu werk ik alsnog met kinderen, maar dan als operatieassistent. Het is heel mooi om te ondersteunen bij diverse en veelal complexe operaties bij kinderen. Je ziet in het Erasmus MC de meest bijzondere ziektebeelden en ingrepen, dat maakt mijn werk interessant.”

Organen uitnemen

Naast haar werk op de OK van het Sophia Kinderziekenhuis, is zij onderdeel van het Zelfstandig Uitname Team (ZUT) van Erasmus MC. Ze wordt in heel West-Nederland ingezet om te ondersteunen bij het uitnemen van één of meerdere donororganen. Alleen universitair medische centra mogen donororganen uitnemen en transplanteren bij patiënten die op een donororgaan wachten. Samen met verschillende teams bestaande uit chirurgen, operatieassistenten en in sommige gevallen een anesthesioloog voert het ZUT-team de ingreep uit in het ziekenhuis waar de patiënt die een orgaan doneert zich bevindt.

“Als een orgaandonor hersendood verklaard is of geen uitzicht meer heeft op een goede afloop, rukken wij met het team uit naar het ziekenhuis waar de patiënt ligt,” vertelt Marlinda. “Als operatieassistent bereid ik eerst samen met mijn collega alles hier in het Erasmus MC voor. Dat is met name het verzamelen van materialen en het benodigde instrumentarium. In een speciaal ingerichte ambulance rijden we, soms met spoed, naar het desbetreffende ziekenhuis. Daar bereiden we de operatie goed voor om alles zo soepel mogelijk te laten verlopen.”

Samenwerken met heel Europa

“Op de OK van het betreffende ziekenhuis beginnen we aan de doorgaans 3 tot 5 uur durende operatie. We halen eerst het hart en de longen eruit, als die geschikt zijn. Daarna de buikorganen. De organen worden vervolgens vervoerd naar en overgedragen aan transplantatie-teams die klaarstaan om het orgaan te transplanteren in de patiënt die maanden, soms jaren heeft gewacht. Dat kunnen ook internationale teams zijn. Laatst kwam er een team uit Wenen een hart ophalen.” Nadat de organen uitgenomen zijn is er voor de operatieassistenten nog een andere belangrijke taak weggelegd: “We ronden de operatie netjes af en zorgen ervoor dat de donorpatiënt overgedragen kan worden aan de nabestaanden. Dat doen we uiteraard zorgvuldig en met veel respect.”

Heftig werk

“Het is best heftig. We horen vaak van tevoren kort wat er gebeurd is met de donor en dat komt echt wel binnen. Zeker als het om kinderen gaat. Maar we hebben als team allemaal hetzelfde doel: andere levens redden dankzij de organen van deze donor. We zijn die donor enorm dankbaar. Soms kunnen we wel vijf levens redden van die éne donor. Ik ga met een goed gevoel naar huis als ik weet dat we de donorpatiënt netjes en verzorgd hebben overgedragen aan de nabestaanden en er organen onderweg zijn naar mensen die het heel hard nodig hebben.”

Onvoorspelbaar

De ZUT-teams van Erasmus MC en LUMC zijn samen verantwoordelijk voor de regio West-Nederland. De ene week heeft het team uit Erasmus MC dienst en de andere week het team uit het LUMC. “Je hebt ongeveer twee keer per maand een 24-uurs dienst. Dan wacht ik thuis op het telefoontje dat we op pad moeten. Het is heel onvoorspelbaar, je moet altijd scherp zijn. Zo’n hele procedure, van voorbereiding tot de ingreep zelf en de afronding, duurt ongeveer 10 uur. Dat kun je alleen volhouden als je echt toegewijd bent. Maar het is zo gaaf om hier onderdeel van te kunnen zijn. Je bent van grote betekenis.”

Hecht team

Sinds 2013 wordt er gewerkt met ZUT-teams. Marlinda is vanaf het begin onderdeel van het team. “We zijn nu met 16 collega’s van Erasmus MC in het team. We maken heftige dingen mee en zijn als team daarom ook heel hecht geworden. We hebben een app-groepje waarin we elkaar altijd succes wensen als er een oproep is. En als we klaar zijn, komt er altijd ‘goed gedaan’ of ‘welterusten’ vanuit de andere collega’s. Dat is heel fijn.” In de eigen omgeving heeft Marlinda van dichtbij meegemaakt wat het is om een donororgaan te ontvangen. “De man van één van mijn collega’s heeft een lever van een donor gekregen. Dat is voor ons zo’n inspiratie. Die collega is nu zelf ook onderdeel van het ZUT-team geworden.”

Ontwikkelingen volgen

“Soms gebeurt het dat een uitgenomen orgaan niet geschikt blijkt voor transplantatie. Dat is moeilijk. Je weet dat er ergens in Europa iemand op dat orgaan wacht en niet geholpen kan worden. We doen vanuit het Erasmus MC veel onderzoek naar de kwaliteit van donororganen. Hoe kunnen we de kwaliteit van die organen zo hoog mogelijk houden? Bijvoorbeeld de warme perfusie waar we nu mee aan het testen zijn. De verwachting is dat deze nieuwe werkwijze jaarlijks ongeveer 30 extra levers en alvleesklieren kan opleveren en daarmee bijdraagt aan het oplossen van het nijpende tekort aan donororganen. Het is mooi om te zien hoe hard de ontwikkelingen op dat gebied gaan.”